جشن آذرگان یکی از باشکوه ترین جشن ها در ایران
جشن آذرگان
جشن آذرگان یکی از جشن های ایران باستان است که توسط پیروان آیین زرتشت برگزار می شود. هر چند امروزه نمی توان ادعا کرد که این جشن با همان شور و هیجان باستانی خود اجرا می گردد، با این حال همچنان در شهرهایی از ایران و بخصوص شهرهایی که آتش گاه ها از خطرات طبیعی و حمله دشمنان در امان مانده اند برگزار می شود.
جشن آذرگان یکی از صدها جشن باستانی ایران است، با این حال ارزش و اهمیت آن بسیار زیاد بوده و زرتشتیان بسیار زیادی در سراسر ایران این روز را به جشن و پایکوبی و افروختن آتش می پردازند.
برگزاری این جشن نه تنها در میان پیروان زرتشت بلکه در میان افرادی که ارزش خاصی برای تاریخ ایران قائل هستند حائز اهمیت است.
جشن آذرگان چه روزی است؟
جشن آذرگان چنانچه ذکر شد، از جشن‌های ماهیانه ایران باستان به شمار می‌آید که در تقارن روز و ماه آذر برگزار می‌شود. این روز در تقویم یزدگردی (گاهشمار زرتشتی) روز نهم آذر و به عبارتی آذر روز از آذرماه است که روز و ماه با هم موافق‌اند.
در گاهشمار خورشیدی و تقویم رسمی کشور اما، سوم آذر را به جشن آذرگان اختصاص داده اند که مصادف با روز آذر از ماه آذر در تقویم زرتشتیان می‌شود.
دلیل این اختلاف ۶ روزه در گاه‌شمارهای جدید و قدیم، به اختلاف عدد روزهای سال در گذشته و امروز مرتبط است. در سال‌نمای قدیم، همه ۱۲ ماه سال را ۳۰ روزه در نظر می‌گرفتند؛ اما ترتیب روزها در تقویم هجری خورشیدی متفاوت بوده و ۶ ماه نخست سال را ۳۱ روز و ۶ ماه دوم را ۳۰ روز ثبت کرده‌اند. ازاین‌رو، جشن آذرگان نیز چون دیگر جشن‌های دوازده‌گانه سال، ۶ روز به عقب آمده و در روز سوم آذر برگزار می‌شود.
جشن آذرگان چیست؟
جشن آذرگان یا آذر جشن! هر دو یک جشن ویژه در آذر ماه هستند. این جشن در روز نهم از ماه آذر برگزار می شود، اما نه به تقویم شمسی، بلکه به تقویم زرتشتی؛ اگر بخواهیم زمان دقیق برگزاری این جشن را به تقویم شمسی بیان کنیم باید بگوییم این جشن همزمان با سوم آذر ماه برگزار می گردد. این روز در تقویم زرتشتی شش روز جلوتر است و با عنوان نهم آذر شناخته می شود.
نهم آذر ماه در تقویم زرتشتیان آذر نام دارد. بله! درست متوجه شدید. یک روز از یک ماه با نام همان ماه برابر شده است. در ایران باستان تمام روزهای سال نام ویژه ای داشته اند و جالب است بدانید که روز نهم برج نهم از یک سال زرتشتی نیز آذر نام داشته و این روز به علت اهمیت بسیار زیاد آتش در ایران باستان، بدین نام ملقب شده است.
حتما در خلال این مباحث متوجه شده اید که آذر به معنای آتش است و جشن آذرگان یا آذر جشن نیز اشاره به جشن آتش دارد. آتُر، آتش و آذر همگی واژگانی هستند که در طول تاریخ برای گرامیداشت این روز بکار رفته اند. امروزه و در فرهنگ فارسی و تقویم شمسی از نام آذر به جای واژه آتش استفاده می شود.
آداب و رسوم ایرانیان باستان برای جشن آذرگان
ایرانیان قدیم این روز را بسیار گرامی داشته و با برافروختن آتش در خانه‌ها و بام‌ها و نیایش به درگاه پرودگار روشنی بخش، به جشن و شادی و پایکوبی مشغول می‌شدند. آتشکده‌ها را به یمن این روز، آذین می‌بستند و به روال اکثر جشن‌های ایرانی، سفره‌ای از خوردنی و نوشیدنی‌های مختلف فراهم می‌آوردند.
همچنین، نیاکان این سرزمین در زمان جشن آذرگان، اسپند و کندر و چوب‌های خوش سوز و خوش‌بو را بر آتش می‌گذاشتند. سپس به مناسبت شروع فصل سرما و چنانچه ذکر شد، هریک از حاضران در جشن از این آتش فروزان در آتشگاه، اخگری را به خانه خود میبرد. این آتش را بسیار فرخنده و نیک فرجام می‌دانستند و تا پایان فصل زمستان در خانه روشن نگه داشته و اجازه خاموشی به آن نمی‌دادند؛ چراکه این شعله را مقدس شمرده و این امر را خوش یمن و نیک و متبرک می‌دانستند.
پیش‌کش نذور و هدایا به آتشکده‌ها چون چوب‌های خوش‌بویی که بر آتش می‌گذاشتند، از دیگر رسوم خاص آذر جشن بود. مردم به نظافت و پاکیزگی خانه در این روز بسیار اعتقاد داشتند و کارهایی چون پوشیدن لباس سفید، چیدن ناخن و تراشیدن موی سر را نیک می‌دانستند. علاوه بر آن معتقد بودند که مشاوره و رایزنی درباره مسائل مختلف و مشکلات به وجود آمده، در این روز به‌خصوص به نتیجه مطلوب می‌رسد.
از دیگر آداب و رسوم جشن آذرگان نیایش مخصوص آذر روز است که پنجمین نیایش از پنج نیایش خرده اوستا به شمار می‌آید.
ایده برگذاری جشن آذرگان
مثل باقی جشن ها خانه را آب جارو کنیم . غذای مورد علاقه اهل خانه را درست کنیم. به گردش و دیدن بزرگان برویم. حتی می توانیم در این روز به همدیگر هدیه هایی هرچند کوچک اما ارشمند دهیم . خرید صنایع دستی به عنوان هدیه می تواند ایده مناسبی باشد تا فرهنگ کشورمان را حفظ کنیم.
برای نمونه محصولات حصیری، بسته ی دمنوش، لوازم سفر، گلیم دستباف ، پتو مسافرتی، بن خرید مواد غذایی، وسایل الکترونیکی و …
علت برگزاری جشن آذرگان
به مختصرترین شکل ممکن می توان ارزش و مقام والای آتش در نزد ایرانیان زمان باستان را علت برگزاری جشن آذرگان دانست. اما چرا جشن آذرگان را در روز نهم آذر ماه می گیرند؟ شروع سرمای هوا نیز علت این امر است. برافروختن آتش و نیایش ایزد آتش برای در امان ماندن از گزند سرما، مهم ترین هدف از برگزاری این جشن بوده است.
آن ها معتقدند که:
- انسان قوای بدن خود را از غذاها می گیرد و اگر آتش نباشد هیچ غذایی هم نخواهد بود.
- اگر آتش نباشد انسان در سرما و یخبندان های شدید از بین می رود و توانی برای ادامه حیات نخواهد داشت.
- اگر آتش نباشد سیاهی شب انسان را از پای در می آورد و یک انسان نمی تواند در مقابل حیوانات درنده از خود دفاع کند.
- اگر آتش نباشد نیروی بخار وجود نداشته و هیچ پیشرفتی برای انسان متصور نخواهد بود.
جشن آذرگان در شهرهای ایران
این جشن در ایران امروز به صورت محدود برگزار می شود. هرچند زرتشیان در نقاط مختلف ایران پراکنده شده اند با این حال برخی از شهرهای ایران را با عنوان حضور چنین اقلیت هایی می شناسند. به عنوان مثال همه ما می دانیم که شیراز، کرمان و یزد بیشترین میزان از اقلیت های کشور را دارند.
امروزه این جشن در شهرهایی که آتشکده دارند برگزار می شود و در سال های اخیر و به دنبال معرفی آن به ایرانیان با شکوه بیشتری نسبت به دهه های قبل برگزار شده است. اگر شما نیز می خواهید در این جشن باستانی و ایرانی شرکت کنید می توانید در این تاریخ به یکی از شهرهای ذیل مسافرت کنید:
- شهر یزد: محل آتشکده ورهرام یا همان آتشکده بهرام که در خیابان آیت الله کاشانی قرار دارد.
- کرمان : در زیارتگاه شاه مهرایزد که در شمال کرمان است و به باغچه بوداغ آباد نیز معروف است. همچنین در کرمان می توانید به آتشکده آناهیتا یا قلعه دختر بروید و این جشن را از نزدیک ببینید. این آتشکده در کنار پارک معروف انقلاب است.
- اصفهان: مراسم برگزاری آذر جشن در مسیر اصفهان به سمت نجف آباد نیز برگزار می شود. آتشکده ای که در این منطقه قرار دارد با عنوان آتشگاه شناخته می شود و در نزدیکی منارجنبان و بر فراز تپه ای سنگی و کم ارتفاع قرار دارد.
- تهران: ساده ترین راه بازدید از این جشن برای شمالی ها و ساکنین غرب و شمال غرب کشور سفر به تهران است. آتشکده تخت رستم در ۲۰ کیلومتری غرب شهریار و در بخش جوفین در نزدیکی روستای قجر روی کوه تخت رستم قرار داشته و محل برگزاری آذر جشن در نهم آذر است.
- نیاسر: آتشکده نیاسر یا چهارتاقی نیاسر که در نیاسر جاده کاشان به دلیجان و در محل قرار گیری روستای نیاسر واقع شده است یک پیشنهاد دیگر برای شرکت در جشن آذرگان خواهد بود.
برگذاری جشن آذرگان به شیوه شرکت ها
سازمان ها و شرکت ها معمولا به مناسبت های مختلف اقدام به خرید هدیه و گیفت برای کارمندان خود می کنند. خرید صنایع دستی به عنوان هدایای سازمانی انتخاب هوشمندانه و مناسبی است .